Inwentaryzacja to proces ustalenia stanu i wartości majątku, który może obejmować zarówno rzeczy ruchome, jak i nieruchome, a także prawa majątkowe. W kontekście prawnym, inwentaryzacja może być wykorzystywana w różnych celach, takich jak zarządzanie majątkiem, likwidacja majątku, upadłość, czy egzekucja komornicza. Inwentaryzacja pozwala na dokładne przedstawienie składu majątku, jego wartości i obciążeń, co jest niezbędne do prawidłowego prowadzenia postępowania sądowego czy egzekucyjnego.

W przypadku upadłości, inwentaryzacja ma kluczowe znaczenie dla ustalenia zakresu majątku upadłego, który będzie przedmiotem likwidacji. Na podstawie inwentaryzacji, syndyk może określić wartość majątku, a następnie przystąpić do sprzedaży majątku w celu spłaty wierzycieli. Inwentaryzacja jest również niezbędna do ustalenia, czy upadły posiada wystarczające aktywa, aby spłacić swoje długi, czy też konieczne będzie jego oddłużenie.

W procesie oddłużenia, inwentaryzacja może być wykorzystywana do przedstawienia rzeczywistego stanu majątkowego dłużnika, co pozwala sądowi lub wierzycielom na ocenę, czy proponowany plan spłaty długów jest realny i uczciwy. Inwentaryzacja może również ujawnić, czy dłużnik posiada ukryte aktywa, które mogą być wykorzystane do spłaty długów.

Podczas egzekucji komorniczej, inwentaryzacja może być przeprowadzona przez komornika w celu ustalenia majątku dłużnika, który może być przedmiotem egzekucji. Inwentaryzacja jest niezbędna do wykazania, które aktywa mogą być zajęte przez komornika, a które są chronione przed egzekucją, np. ze względu na ustawowe ograniczenia.

W polskim prawie, inwentaryzacja jest uregulowana w różnych przepisach, w zależności od kontekstu, w jakim jest wykorzystywana. Przykładowo, przepisy dotyczące inwentaryzacji w postępowaniu upadłościowym można znaleźć w Ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz. 535, ze zm.). Zgodnie z art. 109 tej ustawy, syndyk ma obowiązek sporządzić inwentaryzację majątku upadłego niezwłocznie po objęciu funkcji.