Legitymacja procesowa to zdolność podmiotu prawa do występowania w charakterze strony w postępowaniu sądowym lub innym postępowaniu prawnym. Legitymacja procesowa dzieli się na czynną i bierną. Legitymacja czynna to uprawnienie do wystąpienia z żądaniem sądowym (np. wniesienie pozwu, skargi), natomiast legitymacja bierna oznacza zdolność do bycia stroną pozwanej w postępowaniu. Legitymacja procesowa jest ściśle związana z interesem prawnym, gdyż tylko osoba, która ma interes prawny w danym postępowaniu, może być jego stroną.

Przykład zastosowania legitymacji procesowej w kontekście upadłości, oddłużenia lub pomocy prawnej podczas egzekucji komorniczej może dotyczyć sytuacji, gdy dłużnik jest stroną w postępowaniu upadłościowym. W takim przypadku dłużnik ma legitymację czynną do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, a wierzyciele mają legitymację bierną, jako strony pozwanej w tym postępowaniu.

Innym przykładem może być sytuacja, gdy wierzyciel chce zainicjować postępowanie egzekucyjne wobec dłużnika. Wierzyciel w takim przypadku posiada legitymację czynną do wniesienia wniosku egzekucyjnego, a dłużnik legitymację bierną do bycia stroną pozwanej w postępowaniu egzekucyjnym.

W polskim porządku prawnym legitymację procesową regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (KPC), w szczególności art. 50 i 190 KPC. W przypadku postępowania upadłościowego, legitymację procesową regulują przepisy Prawa upadłościowego, zwłaszcza art. 20 i 21 tej ustawy. Natomiast w kontekście postępowania egzekucyjnego, legitymację procesową regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, w tym art. 764 KPC. W przypadku oddłużenia, legitymacja procesowa może wystąpić w sytuacji, gdy dłużnik, będący osobą fizyczną, występuje z wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej z możliwością oddłużenia. Zgodnie z przepisami Prawa upadłościowego (art. 490 i następne), dłużnik posiada legitymację czynną do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z możliwością oddłużenia, a wierzyciele legitymację bierną jako strony pozwane w postępowaniu upadłościowym i oddłużeniowym.

Warto również wspomnieć o sytuacji, gdy przedmiotem sporu sądowego są roszczenia związane z egzekucją komorniczą. W takim przypadku zarówno dłużnik, jak i wierzyciel mogą występować jako strony postępowania sądowego, posiadając odpowiednio legitymację czynną i bierną. W związku z tym, dłużnik może skierować do sądu sprzeciw od egzekucji, oparty na przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (art. 840 KPC), mając legitymację czynną do tego działania. Wierzyciel natomiast posiada legitymację bierną do odpowiadania na sprzeciw dłużnika.

Podsumowując, legitymacja procesowa odgrywa kluczową rolę w postępowaniach sądowych i innych procedurach prawnych związanych z upadłością, oddłużeniem i egzekucją komorniczą. Zrozumienie i prawidłowe wykorzystanie legitymacji procesowej jest niezbędne dla skutecznego działania w tych obszarach prawa, co pozwala na ochronę interesów prawnych zarówno dłużników, jak i wierzycieli.