Rzeczywisty adres zamieszkania to miejsce, w którym dana osoba fizyczna faktycznie mieszka, przebywa i prowadzi swoje życie codzienne, a nie miejsce, które jest zarejestrowane jako jej miejsce zameldowania. Rzeczywisty adres zamieszkania może różnić się od oficjalnie zgłoszonego adresu zameldowania, co często ma istotne implikacje prawne w przypadkach upadłości, oddłużenia, czy w trakcie pomocy prawnej podczas egzekucji komorniczej.

Przykładem zastosowania rzeczywistego adresu zamieszkania w praktyce prawniczej może być sytuacja, gdy komornik próbuje zidentyfikować majątek dłużnika do zajęcia w postępowaniu egzekucyjnym. W takim przypadku, komornik musi znać rzeczywisty adres zamieszkania dłużnika, aby móc dokonać odpowiednich czynności egzekucyjnych, takich jak zajęcie wynagrodzenia, zabezpieczenie majątku czy przeprowadzenie licytacji. W sytuacji, gdy dłużnik ukrywa swój rzeczywisty adres zamieszkania, komornik może napotkać trudności w przeprowadzeniu egzekucji.

W przypadku oddłużenia, rzeczywisty adres zamieszkania dłużnika jest istotny dla wierzycieli oraz sądu, gdyż pozwala na skierowanie wezwań, zawiadomień czy innych dokumentów prawnych bezpośrednio do dłużnika, a także na monitorowanie sytuacji majątkowej dłużnika. W przypadku upadłości konsumenckiej, rzeczywisty adres zamieszkania dłużnika jest niezbędny do prawidłowego przeprowadzenia postępowania upadłościowego.

W polskim prawie, znaczenie rzeczywistego adresu zamieszkania wynika z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 ze zm.). W szczególności, art. 132 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że "doręczenie pism procesowych oraz innych czynności doręczeniowych dokonuje się na ostatni znany adres zamieszkania lub siedziby adresata". Przy czym, w praktyce, sądy oraz organy egzekucyjne coraz częściej kierują się rzeczywistym adresem zamieszkania, a nie jedynie adresem zameldowania.

W konsekwencji, rzeczywisty adres zamieszkania ma kluczowe znaczenie w wielu aspektach prawa, zwłaszcza w przypadkach związanych z długami, takimi jak upadłość, oddłużenie czy egzekucja komornicza, gdyż pozwala na skuteczne prowadzenie postępowań sądowych oraz egzekucyjnych.