Terytorialny zakres działania sądu to obszar, w obrębie którego dany sąd jest uprawniony do rozpoznania i orzekania w sprawach oraz sprawowania innych funkcji wynikających z przepisów prawa. Zakres terytorialny sądów określony jest w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1266). Terytorialny zakres działania sądu ma istotne znaczenie dla określenia właściwości miejscowej sądu w danym postępowaniu. Zgodnie z zasadą terytorialności, sąd jest właściwy miejscowo, jeżeli obszar, na którym się znajduje, pokrywa się z obszarem, na którym powstał stosunek prawny będący przedmiotem sporu.

Przykład zastosowania w upadłości i oddłużeniu:

Dłużnik, który chce ogłosić upadłość konsumencką oraz skorzystać z możliwości oddłużenia, musi złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości w sądzie właściwym miejscowo. Właściwość miejscowa określona jest przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 27-46 KPC) oraz ustawą Prawo upadłościowe (art. 8 ust. 1). Zgodnie z tymi przepisami, właściwością miejscową do rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest sąd rejonowy, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika. W przypadku, gdy dłużnik posiada długi wynikające z kredytów, sąd właściwy miejscowo do rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej i oddłużenia będzie decydować o przebiegu postępowania oraz warunkach spłaty zadłużenia.

Przykład zastosowania w pomocy prawnej podczas egzekucji komorniczej:

Jeżeli dłużnik zaciągnął kredyt i nie spłaca swojego długu, wierzyciel może wszcząć postępowanie egzekucyjne przed sądem właściwym miejscowo. Właściwość miejscowa sądu w sprawie egzekucyjnej określona jest w art. 29 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, właściwością miejscową w postępowaniu egzekucyjnym będzie sąd rejonowy, na którego obszarze dłużnik ma miejsce zamieszkania. Po uzyskaniu tytułu wykonawczego, wierzyciel może zlecić komornikowi wszczęcie egzekucji na terenie właściwości sądu, który wydał tytuł wykonawczy.

Podsumowując, terytorialny zakres działania sądu odgrywa kluczowe znaczenie w postępowaniach sądowych, zarówno w sprawach upadłościowych, oddłużeniowych, jak i egzekucyjnych. Wybór sądu właściwego miejscowo jest istotny dla prawidłowego przebiegu postępowania oraz ochrony praw dłużników i wierzycieli.

W sytuacji, gdy dłużnik znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, związanej np. z chwilówkami, upadłość konsumencka i oddłużenie mogą być dla niego realnym wyjściem z problemów. Jednak warto pamiętać, że właściwość miejscowa sądu będzie miała wpływ na wybór komornika, który będzie odpowiedzialny za wszczęcie egzekucji w przypadku braku spłaty długu. Dlatego dłużnikowi zależy na wyborze sądu, który będzie miał właściwość miejscową dla jego sprawy, aby móc sprawnie i efektywnie bronić swoich praw oraz negocjować warunki spłaty długu.

W przypadku spraw egzekucyjnych, właściwość miejscowa sądu ma również istotne znaczenie dla wyboru komornika. Dłużnik musi mieć na uwadze, że to sąd właściwy miejscowo wydaje tytuł wykonawczy, który z kolei jest podstawą do wszczęcia egzekucji przez komornika. Wybór właściwego sądu i komornika może wpłynąć na przebieg egzekucji oraz na możliwości uzyskania satysfakcjonującego dla dłużnika rozwiązania.

Ostatecznie, należy zwrócić uwagę na fakt, że terytorialny zakres działania sądu jest jednym z aspektów funkcjonowania systemu prawnego, mającym na celu zapewnienie sprawiedliwości, efektywności i odpowiedniej organizacji wymiaru sprawiedliwości. Znajomość tego aspektu prawa jest niezbędna dla zarówno dla osób poszukujących pomocy prawnej, jak i dla prawników i komorników, którzy uczestniczą w procesie egzekucji i oddłużania.