Udział w postępowaniu - termin prawny odnoszący się do uczestnictwa stron, ich pełnomocników, a także innych podmiotów związanych z daną sprawą w różnych etapach postępowania prawnego. Udział w postępowaniu obejmuje szeroki zakres czynności, takich jak wniesienie pozwu, udzielanie wyjaśnień, składanie dowodów czy wniosków, uczestnictwo w przesłuchaniach oraz korzystanie z przysługujących uprawnień procesowych.

W przypadku upadłości oraz oddłużenia udział w postępowaniu obejmuje uczestnictwo dłużnika, wierzycieli oraz innych podmiotów związanych z tą sytuacją, takich jak syndyk, doradca restrukturyzacyjny czy sąd. W upadłości konsumenckiej dłużnik, mający problem ze spłatą długów, może wnioskować o wszczęcie postępowania upadłościowego zgodnie z ustawą z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535). Wierzyciele, w tym ci posiadający wierzytelności wynikające z chwilówek, mają obowiązek zgłoszenia swoich wierzytelności w toku postępowania upadłościowego.

Z kolei w przypadku egzekucji komorniczej, udział w postępowaniu obejmuje przede wszystkim dłużnika, komornika oraz wierzyciela. Komornik jako organ egzekucyjny wykonuje czynności zmierzające do zaspokojenia roszczeń wierzyciela z majątku dłużnika. Wierzyciel może skierować wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej, np. w celu ściągnięcia długu wynikającego z chwilówki, pod warunkiem posiadania tytułu wykonawczego z klauzulą wykonalności (np. prawomocnego wyroku sądu). Dłużnik ma prawo wziąć udział w postępowaniu, aby przedstawić swoje argumenty, wnioski dowodowe czy zarzuty, jak również ubiegać się o zastosowanie przepisów chroniących jego prawa, np. ograniczenia egzekucji do części niezbędnej do zaspokojenia wierzyciela, zgodnie z art. 833 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296).

Udział w postępowaniu jest istotnym elementem praworządności, gdyż zapewnia podmiotom możliwość dochodzenia swoich praw oraz korzystania z przysługujących im gwarancji procesowych. Poprzez uczestnictwo w postępowaniu, strony mają szansę na równorzędne i sprawiedliwe potraktowanie przez organy prowadzące postępowanie, co wpływa na prawidłowy i efektywny przebieg całego procesu.

W przypadku postępowania w sprawie oddłużenia, dłużnik może wnioskować o przyjęcie planu spłaty długów na korzystnych dla siebie warunkach. Przykładowo, dłużnik, który zaciągnął chwilówkę, może wnioskować o rozłożenie spłaty na raty, tak aby nie wpłynęło to na jego codzienną egzystencję. Wierzyciele, w tym komornik, mają również prawo wziąć udział w postępowaniu, zgłaszając swoje uwagi lub wnioski odnośnie proponowanego planu spłaty długów. Postępowanie w sprawie oddłużenia jest regulowane przez ustawę z dnia 15 maja 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020 poz. 969).

Wszczęcie postępowania zabezpieczającego może być również przykładem udziału w postępowaniu. Wierzyciel, który posiada tytuł wykonawczy z klauzulą wykonalności (np. prawomocny wyrok sądu), może zwrócić się do sądu z wnioskiem o zabezpieczenie swojego roszczenia przed wszczęciem egzekucji komorniczej. Sąd będzie badał zasadność wniosku i podejmie decyzję o wszczęciu postępowania zabezpieczającego. W tym przypadku, również dłużnik, komornik oraz pozostali uczestnicy mają prawo uczestniczyć w postępowaniu, składając swoje wnioski, zarzuty czy wyjaśnienia, zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego.

Podsumowując, udział w postępowaniu w różnych dziedzinach prawa, takich jak upadłość, oddłużenie czy egzekucja komornicza, pozwala dłużnikom, wierzycielom oraz innym podmiotom na korzystanie z przysługujących im uprawnień oraz gwarancji procesowych, co ma na celu zapewnienie równorzędności i sprawiedliwości w postępowaniu przed sądem czy innymi organami.